با پیشرفت صنعت خودروسازی و افزایش تعداد خودروها در سطح جادهها و شهرها، آمار تصادفات جادهای و تلفات ناشی از آنها نیز افزایش یافت. بنابراین نیاز به افزایش تجهیز ایمنی خودروها نیز بیشتر احساس شد. در نتیجه سیستمهای ایمنی خودروها پیشرفتهای زیادی کردند. مهندسان و طراحان مشغول در صنعت خودروسازی تمام خلاقیت و ابتکار خود را برای ارائه ایدههای ایمنتر به کار گرفتند تا رانندگی بیخطرتری را با خودروهای خود به راننده و سرنشینان نوید دهند. یکی از این پیشرفتها ایربگ یا کیسه هوا است که ایمنی سرنشینان را تا حد بسیار زیادی تامین میکند.
کیسه هوا یا ایربگ چیست؟
کیسه هوا یا ایربگ، بالشتی اضطراری است که هنگام تصادف پر از باد شده و مانند محافظ بین سرنشین و خودرو قرار میگیرد. کیسههای هوا بعد از کمربندهای ایمنی، دومین وسیلهای بودند که جهت ارتقای ایمنی خودروها مورد استفاده قرار گرفتند. سالها زمان برد تا استانداردهای جهانی و کارشناسان در نقش مثبت کمربند ایمنی برای حفظ سرنشینان از آسیبهای بیشتر به تفاهم برسند و استفاده از آن را برای سرنشینان و راننده تبدیل به قانون کنند. پس از آن نوبت به کیسههای هوا رسید. تا سالها پس از اختراع این سیستم و نصب آن بر روی خودروها، کارشناسان در نقش مثبت صد در صدیشان در تامین ایمنی راننده و سرنشینان تردید داشتند. اما در سال ۱۹۹۸ سازمان ایمنی جادهای آمریکا استفاده از کیسه هوا را برای راننده و سرنشین جلو در تمام خودروها الزامی کرد. براساس آمار جهانی استفاده از ایربگ در خودروها میزان مرگ و میر ناشی از تصادفات را تا ۶۳ درصد کاهش میدهد.
نحوه عملکرد سیستم ایربگ
دو سنسور الکترومکانیکی بکار رفته در جلوی خودرو هنگام برخورد ضربه شدید، اطلاعات و هشدارهای لازم را به دستگاه کنترل مرکزی ارسال میکنند. این اطلاعات میتواند از یکی از حسگرها و یا هر دو ارسال شود. کامپیوتر خودرو از طریق ارسال سیگنالی مخصوص، مدار پر شده خازنی جرقهزن محفظه ایربگ را فعال میکند و نیتروژن حاصله از احتراق سوخت محفظه به سرعت کیسه را پر میکند. کیسه پر شده نیز از محفظه خود با شتاب خارج شده و در کسری از ثانیه فضای مقابل سر و صورت سرنشین را پر میکند. همزمان دستگاه کنترل موجب سفت شدن کمربندهای ایمنی پیشکشنده میشود و راننده و سرنشین را به صندلی میچسباند.
حاصل این دو فرایند حفظ سرنشین و راننده از پرت شدن به جلو و همچنین جلوگیری از برخورد با سطوح سخت است. همچنین کنترل حرکتهای اجتنابناپذیر بدن و انتقال انرژی حرکت به دیگر نقاط بدن. پس از آن هوای درون کیسه از سوراخهای ریز روی آن خارج شده و سرنشین قادر به پیاده شده است. سرعت صورت گرفتن کل فرایند انتقال اطلاعات و خروج کیسهها باید به گونهای با سرعت برخورد خودرو تنظیم شود که پیش از اصابت ضربهای به سر و صورت سرنشین کیسه پر شده باشد. این سرعت که تنظیم آن برعهده دستگاه کنترل مرکزی است معادل ۳۲۲ کیلومتر در ساعت است. سدیم آزید موجود در این سیستم که یکی از مواد سوخت و تولید گاز است مادهای حساسیتزا محسوب میشود و در بعضی افراد ایجاد خارش پوستی میکند. همین امر تجربه خروج ایربگ را برای سرنشیننان ناخوشایندتر از آنچه هست مینماید.
گفته میشود خروج ایربگها برای سرنشین مانند برخورد محکم مشت در رینگ بوکس است و گاهی منجر به سوت کشیدن گوش میشود اما در عین حال ایمنی آنها را تامین میکند. نکته دیگر اینکه فعال شدن ایربگها در سرعتهای مشخص خودرو اتفاق میافتد و اگر سرعت بالا نباشد در صورت تصادف عمل نمیکنند. همچنین گاهی برای فعال شدن آنها نیاز است وزن سرنشین از میزان مشخص شده بیشتر باشد.
دلایل عمل نکردن کیسه هوا
مزایای اثبات شده بسیاری برای ایربگها تعریف شده، اما مانند تمام تکنولوژیهای دیگر معضلاتی نیز همراه آنها است. یکی از مشکلاتی که ممکن است سیستم ایربگ داشته باشد عمل نکردن آنها در مواقع لازم و خطر است. این اتفاق دلایل مختلفی دارد که میتواند از نقص سیستم ناشی شود و یا نوع تصادف به گونهای باشد که منجر به فعال شدن کیسهها نشود. نقص سیستم ایربگ معمولا شامل خرابی سنسورها، تنظیمات غلط کامپیوتر یا بهم خوردن تنظیمات آن و قطعی در سیمکشی سیستم میشود.
ممکن است عیوب دیگری نیز در سیستم وجود داشته باشد اما معمولا توسط سیستم پایش تشخیص داده شده و چراغ هشدار سرویس ایربگها روشن میشود. موارد ذکر شده از مشکلاتی هستند که ممکن است توسط سیستم هشدار شناسایی نشوند. گاهی نیز ممکن است تصادف به گونهای اتفاق افتد که کامپیوتر بر اساس تنظیماتش آن را تصادف و هشدار خطر تشخیص ندهد. این اتفاق ممکن است به دلیل زاویه ضربه، شدت ضربه یا جهت آن رخ دهد. گاهی نیز ممکن است سنسورها متوجه تصادف و ضربه نشوند و اطلاعاتی دال بر رخ دادن تصادف به واحد کنترل ارسال نکنند. ضرباتی که ممکن است توسط سیستم ایربگ تشخیص داده نشوند عبارتند از:
– ضربهای که تنها به یک نقطه از بدنه خودرو به صورت متمرکز وارد شود.
– ضربههایی که با شدن وارد نشوند و نیرو را به صورت تدریجی به بدنه وارد کنند. به این معنی که برخورد با سرعت کمی اتفاق افتد.
– مواردی که برخورد منجر به تغییر شکل و شرایط بدنه نشده و بیشتر مانع دچار آسیب شود.
– مواردی که ضربهها با شدت کم ولی به صورت مکرر وارد شوند. به خصوص اگر ضربات در نواحی مختلف باشند.
در نهایت باید گفت در صورت عمل کردن کیسه هوا و یا حتی ناقص عمل کردن آن باید به تعمیرکار مربوط این بخش مراجعه کرد. چرا که کیسههای هوا پس از یک بار انقباض کامل دیگر قابل استفاده نیستند.