یکی از قطعات مهم خودرو که نام آن را بسیار شنیده اید تسمه سفت کن خودرو است. تسمه سفت کن در خودرو مانند همه قطعات وظیفه مهمی در عملکرد و سیستم خودرو به عهده دارد. اگر در عملکرد دچار مشکل شود قطعات دیگر را تحت تاثیر قرار می دهد. سیستم و تمام قطعات خودرو به صورت هماهنگ با یکدیگر کار می کنند که باعث می شود خودرو حرکت کند. اگر بخواهیم در مورد یکی از قطعات صحبت کنیم کارکرد قطعه مورد نظر در کنار بقیه قطعات معنا پیدا می‌کند. هر قطعه همزمان با چند قطعه دیگر متصل است.
تسمه و انواع آن؛ حلقه مهم حرکت
تسمه در خودرو شبیه به یک حلقه است که جنس آن کاملا انعطاف پذیر می باشد و از پلاستیک مقاوم ساخته شده است. تسمه به این منظور طراحی شده است که بتواند انرژی (نیروی محرکه) را به بخش ها و قطعات دیگر انتقال دهد تا بین قطعات خودرو یک اتصال مکانیکی برقرار شود. ظاهر آن مانند یک مدار بسته می باشد که دورن قرقره، چرخ و… حرکت می کند.
انتقال نیرو در تسمه به صورت انتقال چرخشی است. تا زمانی که تسمه سالم باشد اتصال و انتقال نیرو برقرار است. زمانی که تسمه دچار مشکل شد نیروی محرکه نیز قطع می شود.
در موتور هایی که درون سوز است تسمه وظیفه مهمی دارد. انتقال نیروی چرخشی موتور به بقیه قطعات بر عهده تسمه است.
تسمه به دو نوع تقسیم می شود:
تسمه تایم (تسمه تایمینگ)
تسمه دینام
تسمه تایم (تسمه تایمینگ): تسمه تایم حرکت چرخشی را در میل لنگ خودرو به میل سوپاپ انتقال می دهد و نیروی لازم برای حرکت میل بادامک و میل سوپاپ را تأمین می‌کند. شکل ظاهری قسمت رویه و داخلی تسمه تایم با هم تفاوت دارد. قسمت داخلی تسمه شیاردار است که باعث می شود با میل بادامک و میل سوپاپ چفت شود و تکان نخورد.
تسمه تایم باعث عمل احتراق در خودرو می شود، در نتیجه خودرو را به حرکت در می آورد. دودی که از احتراق خودرو شکل می‌گیرد از اگزوز خارج شده و دوباره هوا به محفظه وارد می شود و مجددا احتراق صورت می گیرد. تسمه با سوپاپ ارتباط مستقیم دارد و به صورت منظم و متوالی در یک زمان تعیین شده باز و بسته می شود.
تسمه تایم اتصال مکانیکی بین میل بادامک و میل لنگ را برقرار می کند. میل بادامک به سوپاپ متصل است و در نهایت تسمه تایم باعث ایجاد نیروی گشتاوری بین میل بادامک و میل لنگ می شود. زمانی که میل لنگ حرکت می کند پیستون در سیلندر نیز حرکت می کند. حرکت دورانی در میل لنگ به فلایویل نیز منتقل می شود.
همچنین نیروی محرک (حرکت) به گیربکس (جعبه دنده)، دیفرانسیل و چرخ ها می رسد که باعث می شود چرخ ها حرکت کنند. بنابراین اگر تسمه تایم نباشد میل لنگ نیز نمی تواند نیروی چرخشی خود را از میل بادامک بگیرد. پس در یک جمله می توان گفت خودرو دچار مشکل خواهد شد.
ابعاد و اندازه تسمه تایم در مدل های مختلف برای تمام خودرو ها طراحی و تولید می شود.
تسمه دینام: تسمه مارپیچ و تسمه پروانه نیز می گویند.کار تسمه دینام این است که نیروی گشتاور موتور را به قطعه های دیگر (دینام، واتر پمپ و سیستم تهویه) انتقال می دهد. به میل لنگ خودرو یک پولی متصل است که تسمه پروانه دور آن پیچیده شده است و زمانی که موتور روشن می شود میل لنگ نیز حرکت کرده و نیرو را منتقل می‌کند.
اگر تسمه دچار مشکل شد (پارگی تسمه، شل شدن تسمه، پایان عمر مفید تسمه) می‌تواند کارکرد کل خودرو را متوقف کند.
در بعضی از مدل های خودرو یک تسمه دینام و در بعضی مدل ها دو تسمه دینام استفاده می شود.تسمه دینام بین دینام و موتور خودرو ارتباط برقرار می کند و نیروی چرخشی که به وسیله موتور ایجاد می‌شود به دینام منتقل می‌کند تا انرژی آن را تامین کند. دینام یک ژنراتور جریان مستقیم است که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. در نتیجه برق باتری خودرو تامین می شود. پس می توان نتیجه گرفت که تامین برق برای قسمت های مختلف خودرو به کارکرد درست تسمه دینام بستگی دارد.
وظیفه تسمه سفت کن دینام
وظیفه تسمه سفت کن دینام این است که اندازه سفتی تسمه در دینام را کنترل کند. گاهی ممکن است فشار تسمه بیشتر از اندازه تعیین شده باشد، به طور مثال اگر پدال گاز را فشار دهیم فشار زیادی به تسمه دینام وارد می شود.
این کشش باعث می شود که به بلبرینگ، واتر پمپ و… نیز فشار وارد شود و عملکرد قطعات را دچار مشکل کند. در هنگام عملکرد تسمه سفت کن فنر جمع می شود. تسمه سفت کن تسمه را کنترل می کند و دوباره به حالت اولیه خود برمی گردد.
امروزه د بیتر خودرو ها و تجهیزات جانبی آن از یک تسمه دیگر نیز استفاده می کنند. به غیر از هرزگرد ها یک تسمه سفت کن نیز در خودرو وجود دارد. تسمه سفت کن دینامیکی یک مدل پیشرفته در خودرو های امروزی است. تسمه سفت کن دینامیکی دارای یک فنر است و به طور مدام نیرو به تسمه وارد می‌کند.
اگر شوک یا ضربه ای به هر کدام از اجزا وارد شود با جمع شدن فنر می تواند شوک وارده را خنثی کند. این کار باعث می شود تسمه پاره نشود. اصلی ترین وظیفه تسمه سفت کن دینام این است که از پاره شدن تسمه در خودرو جلوگیری کند.
تسمه سفت کن خوب و با کیفیت دارای مولفه هایی است و از قطعات مختلف تشکیل شده است:
یک پوسته اصلی (پوسته رویه) دارد.
یک پوسته داخلی دارد.
فنر تسمه سفت کن
هرزگرد
یک قطعه (پلاستیکی)در داخل وجود دارد که روی پوسته داخلی یا شفت پوسته داخلی قرار می گیرد.
مزیت های یک تسمه سفت کن خوب به شرح زیر می باشد:
زمانی که تسمه سفت کن را تهیه می کنید همه قطعات باید با هم چفت و مچ شده باشند. قطعه پلاستیک داخلی باید از جنس مرغوب باشد تا در اثر حرکت دچار ساییدگی (ساییدگی کم) نشود. در نتیجه خوردگی در آن بسیار کم اتفاق می افتد.
میزان فشار فنر نیز باید در تسمه سفت کن مناسب باشد. بلبرینگ داخل هرزگرد یا غلطک نیز باید باکیفیت و مرغوب باشد تا در اثر کارکرد زیاد دچار سایش نشود. همچنین حرارت و اصطکاک کمی را در خودرو و بین قطعات ایجاد کند.
هر قطعه ای در خودرو خراب شود علائمی دارد که با توجه به این علائم می توان تشخیص داد مشکل از کدام قسمت خودرو است. وقتی یک قطعه در خودرو خراب شد و با تعمیر هم قابل استفاده نیست بهتر است از قطعات یدکی اصل و باکیفیت استفاده کرد.
تسمه سفت کن خودرو نیز وقتی دچار مشکل شد و به خوبی کار نمی کند علائمی دارد، به طور مثال زمانی که خودرو را روشن می کنید صدای غیر عادی مانند ساییده شدن دو جسم به هم یا صدای جیر جیر شنیده می شود.
این صدا ها از علائم خرابی تسمه سفت کن است. ممکن است اهرم تسمه سفت کن جابجا شده باشد. اگر پولی ها در خودرو خراب شود نشانه این است که تسمه سفت کن خراب شده است.